Het is september 2016. Ik wil graag docent worden en ga voor het eerst stage lopen op een middelbare school. Ik kom terecht op het Stedelijk gymnasium in Breda waar ik kan meelopen met een docent filosofie. Ik werd van tevoren gewaarschuwd dat het een docent “van de oude stempel” was zoals hij dat zelf zei.
Niet precies wetend wat hij daarmee bedoelde ging ik vol enthousiasme achter in de klas zitten om te aanschouwen hoe alle didactische en pedagogische theorieën die ik tot dan toe had geleerd toegepast zouden worden in de klas. Al vrij snel vielen mij twee dingen op:
Ten eerste viel mij op dat vrijwel alle onderwijskundige regels structureel gebroken werden en niks van wat ik uit de boeken had geleerd werd toegepast. Zo had ik bijvoorbeeld geleerd dat je als docent niet te lang aan het woord moest zijn. Deze docent hield een soort hoorcollege van 60 minuten. Hij was aan het woord en de leerlingen maakten aantekeningen. De hele les lang, vrijwel iedere les. Ik had ook geleerd dat het helpt om aan te sluiten bij de beleefwereld van de leerling. Deze docent vertelde dat hij al 25 jaar bij een leesclub zat waar ze boeken van Freud, Nietzsche en Foucault lazen. Iedere vrijdagavond kwamen ze samen om gelezen stukken te bespreken en de docent kon zich geen leukere vrijdagavond voorstellen. De leerlingen keken hem glazig aan en ik dacht bij mezelf dat de gemiddelde alien waarschijnlijk beter zou aansluiten bij de beleefwereld van de leerlingen dan deze man.
Simultaan aan mijn eigen verbazing viel het me ook vrijwel direct op dat ik getuige was van een uitstekende les. Deze docent was vriendelijk, kon inspirerend vertellen, had zijn eigen curriculum ontwikkeld en had ongelofelijk veel parate kennis. 60 minuten lang vertelde hij een boeiend verhaal met slechts een krijtje en het bord als hulpmiddel. Geen apps en tools, geen technische hulpmiddelen, geen werkvormen en geen 6 rollen van de leraar. Toch luisterden de leerlingen 60 minuten lang aandachtig naar zijn verhaal en was het stil omdat het verhaal simpelweg te interessant was om te gaan kletsen. Het was zeker geen les volgens het boekje, maar de docent bezat iets dat moeilijk uit een boek te leren was. De docent was authentiek, deed het net even wat anders en precies dat maakte hem een goede docent. Hij was daarmee ook zeer geliefd onder collega’s én door leerlingen. Bijna wekelijks kreeg hij berichten van oud-leerlingen die hem bedankte en aangaven dat ze ook nu tijdens hun studie nog ontzettend veel baat hadden bij de lessen die ze bij hem gevolg hadden.
Logischerwijs ging ik mijn lessen op een soortgelijke manier vormgeven. Dat ging een tijdje goed, maar het was simpelweg niet vol te houden. Het werkte gewoon niet en ik ben er inmiddels ook wel achter waarom. De lessen die ik had bijgewoond waren lessen filosofie, een vak dat zich sowieso uitstekend leent voor inspirerende verhalen. Maar dat niet alleen, de lessen die ik bezocht had werden uitsluitend gegeven aan gymnasiasten in de bovenbouw die óók nog eens voor het vak hadden gekozen. Gemotiveerde leerlingen die het konden opbrengen om een uur lang stil te zijn en aantekeningen te maken.
De les die ik had bijgewoond was een unieke combinatie geweest waarin het mogelijk was geweest om zo’n soort les te geven, maar is dat überhaupt te vergelijken met het doceren van een verplicht vak, aan lagere onderwijsniveaus voor verschillende leerjaren? Ik denk het niet. Ook bij deze lessen moet de docent authentiek zijn, moet de docent goed kunnen uitleggen en veel parate kennis hebben, maar dat alleen is niet voldoende. De lessen moeten veel gevarieerder zijn, er moet meer afwisseling in werkvormen zitten, leerlingen moeten zelf aan de slag kunnen, er moet toezicht zijn op het leerrendement en het klassenmanagement moet op orde zijn. Krijtjes en het bord blijven functioneel, maar schieten te kort als dat de enige hulpmiddelen voorhanden zijn.
Ik ben er nu wel achter dat dat technische hulpmiddelen in het onderwijs meer dan welkom zijn omdat ze docenten kunnen ondersteunen bij het klassenmanagement, omdat ze leerlingen kunnen enthousiasmeren en motiveren, omdat lessen effectiever en efficiënter worden, omdat kennis en vaardigheden worden gemeten en inzichtelijk worden gemaakt. Je moet als docent op zoek gaan naar manieren om je vakinhoud te verrijken met technologie op zo’n manier dat het didactische meerwaarde heeft. Kies apps en tools die bij jou passen, die jouw onderwijsvisie en lesstof ondersteunen zodat alle leerlingen (ongeacht niveau, leeftijd en vak) passend, afwisselend en betekenisvol onderwijs krijgen. Blijf daarnaast vooral zo authentiek mogelijk, want dan kan je leerlingen echt inspireren. Het zijn niet de docenten met de meeste didactische vaardigheden of de docenten die het meest gebruikmaken van technologie, maar het zijn de zijn de docenten die het net even wat anders deden die we ons de rest van ons leven blijven heugen.
Apps & tools voor in het klaslokaal
Wil je als docent aan de slag met apps en tools voor in het klaslokaal, dan hebben wij goed nieuws!
De komende 10 weken posten wij iedere dinsdag een mini e-learning die je een week lang gratis kan volgen. Het doel is jou als docent handvatten geven zodat jij waar nodig gebruik kunt maken van digitale hulpmiddelen in de les en daarbuiten.
Om echt toegevoegde waarde te creëren is het belangrijk dat je de apps op het juiste moment inzet en op de juiste manier toepast in de lessen. Daarom focussen we telkens op de didactische meerwaarde en praktische toepasbaarheid in de les. Na 10 weken ben jij als docent in staat om twee ‘digi-lessen’ te geven waarbij er in iedere lesfase gebruik wordt gemaakt van een andere tool.
Het doorlopen van de mini e-learning duurt ongeveer 15 minuten.
Bekijk het overzicht van de gratis mini e-learnings
