“Het NPO-geld zetten we in om eerst het laaghangende fruit aan te pakken. We zetten extra handen in de klas in. En we organiseren zomerschool. Zomerschool organiseren we al jaren, bijvoorbeeld ter voorbereiding op het eindexamenjaar. Dit jaar, door de achterstanden, hebben we bepaalde leerlingen iets meer gemotiveerd om deel te nemen. En we zijn nu aan het onderzoeken hoe we het NPO ook voor de langere termijn en meer duurzaam kunnen inzetten. We gaan dan wel echt nog meer inzetten op professionalisering van docenten.”

Ik spreek met Sissy Hubers. Afdelingsleider bovenbouw bij het Isendoorn College in Warnsveld. We hebben het over professionalisering, bewijs de effectiviteit daarvan en welke invloed corona heeft gehad bij de professionalisering op het Isendoorn College (IC).

Aandacht voor de ontwikkeling van docenten is overigens niet nieuw op IC – het is niet ingegeven door de NPO-gelden. Sissy zelf werkt er al 27 jaar. “In verschillende rollen: van docent Godsdienst tot, nu dus, afdelingsleider.” Dat ze er nog altijd met plezier en voldoening werkt, heeft voor haar voor een belangrijk deel te maken met de kansen die ze kreeg om verder te ontwikkelen. “Het is nog altijd leuk, omdat ik me zo kon en kan ontwikkelen. Er wordt goed geluisterd.”

In de afgelopen jaren is professionalisering een belangrijk thema geweest. Niet in de laatste plaats door de flinke omslag die er op IC is gemaakt, zo’n twee jaar geleden. “We gingen werken met een ander onderwijsconcept en zijn ook de scholing van docent anders gaan aanpakken.”

“Eerder was er ook wel scholingsbudget, maar als het scholingsbudget al werd ingezet, was het voornamelijk individueel, per docent een andere scholing. Er werden wel eens wat dingen gedaan, maar het waren vooral eenmalige trainingen en zo. Niet echt structureel of beklijvend. Toen hebben we besloten om het meer binnen de school te houden te organiseren.”

Dat andere onderwijsconcept betekende trouwens dat ze gingen werken met een 80-minutenrooster, dat er flexuren kwamen voor leerlingen én dat ze formatief evalueren. Zóuden gaan werken. Want toen kwam corona. Hoewel op veel scholen het online- en afstandsonderwijs de ontwikkeling van docenten een boost heeft gegeven, was dat op IC een beetje anders. “We zien dat er in het denken een stapje terug gezet is. We wilden natuurlijk ander onderwijs gaan bieden. Door corona hebben we niet echt kunnen oefenen. Online lessen en een 80-minuten-rooster gaan niet goed samen. Flexroosters voor leerlingen waren online ook lastiger.”  

Om de omslag te maken zijn ze wel doorgegaan met het scholen van het docententeam. “We hadden onder andere aandacht voor motivatie, hoogbegaafdheid, formatief evalueren, we deden lessenstudies.” De feedback op de thema’s was dat ze goed waren gekozen. “Dat was fijn, maar uiteindelijk bleek er wel een behoorlijk verschil zichtbaar in waarover geleerd was. We gingen allemaal formatief evalueren, maar niet iedereen schoolde zich in dit thema. Dat is voor het organiseren van de professionalisering wel een leerpunt geweest. We gaan nu beter sturen. We zeggen, bijvoorbeeld, ‘deze training is gericht op de IB’ers, zij hebben voorrang bij het opgeven voor die training’. Daarna is er ruimte voor algemeen belangstellenden.”

In beton gegoten is het niet. Docenten krijgen hierin ook vrijheid. “We hebben een aanbod als school, maar je mag ook zelf keuzes maken in je professionalisering. Maar je moet wel wat doen. De professionalisering wordt in principe individueel georganiseerd via de afdelingsleider. In gesprek onderzoeken we wat je wil leren. Als collega’s proactief met een leervraag komen, dan is het ‘al gauw goed’. We willen wel graag een soort van reflectie zien, wat heb je eraan gehad. En op welke manier zien we dit terug in je werk? Maar we vinden ook – en misschien is dat wel het belangrijkste – een gelukkige docent maakt de beste lessen. Dus die reflectie op hoe we het terug zien in het onderwijs… nou ja, daar hoeft geen hard bewijs voor te zijn.”

“Sowieso is bewijs van de effecten en effectiviteit van professionalisering moeilijk. Zeker door corona. We zijn vorig jaar met het team in formatief evalueren gedoken, maar zien we daar nu echt al een effect van? De tijd zal dat moeten gaan uitwijzen.

Tegelijkertijd zijn we – eerder – ook bezig geweest met de ontwikkeling van de digitale vaardigheden van docenten. En dat zie je rechtstreeks terug, bij docenten. Ze zetten makkelijker digitale middelen in, ze vinden het leuker, dat zie je wel terug in de lessen…, maar dan nog is de vraag of leerlingen daar echt profijt van hebben. Het is moeilijk te meten.”

Roet
Corona heeft roet in het eten gegooid wat betreft de 80-minuten lessen en de flexuren. Docenten zijn zich noodgedwongen door online onderwijs, wel meer bezig gaan houden met andere vormen van beoordelen, meer formatief. Maar daarin zat geen lijn: de docent deed dat waarvan hij dacht dat het formatief was. Er waren nauwelijks schoolbreed afspraken over gemaakt.

Hoe zijn ze eigenlijk door die periode heen gekomen, als school? “Het eerste jaar ging eigenlijk heel goed. Binnen een week waren de Zoomlessen wel voor elkaar. Het tweede jaar was moeilijker. Er waren steeds wisselingen. Dan weer lesgeven via Zoom, dan weer fysiek, dan weer hybride. Er waren veel veranderingen. Dat maakte het tweede jaar zwaarder. Hoe het dit jaar zal gaan, dat is nog even afwachten. Ik merk wel dat docenten een beetje rust zoeken.”

Dat docenten wat rust zoeken, zien we in het hele land. Er is behoefte aan een periode waarin weer wat meer ‘normaal’ onderwijs geboden kan worden. Voor IC geldt dat het professionaliseren van docenten bij dat ‘normale onderwijs’ hoort. “Een school is een lerende organisatie. Dat kan je alleen zijn als je zelf ook leert. Als je zelf niet meer weet wat leren is, hoe moet je het dan doorgeven?”