Bij veel grote onderwijsvraagstukken zoeken we de antwoorden en oplossing buiten onszelf. Denk bijvoorbeeld aan werkdruk, ‘moeilijke’ leerlingen of bijvoorbeeld aan je eigen ontwikkeling als docent. Het is om allerlei redenen best begrijpelijk dat we de neiging hebben om problemen of ongemakken buiten onszelf te zoeken, maar dat betekent niet dat er geen andere mogelijkheden zijn.
Los van wáárom we antwoorden buiten onszelf zoeken, zorgt het eigenlijk altijd voor een reactieve houding. En reactiviteit staat gelijk aan stilstand. Of voor een beweging in een richting waar we niet zelf voor gekozen hebben. Van beide hou ik niet.
Eerder dit jaar nam ik in Apeldoorn een podcast op. Te gast was Caroline, docente geschiedenis. Tijdens de opnames sprak ze tamelijk terloops een zin uit die me speciaal is bijgebleven. Ze zei: ‘mijn grootste frustratie was dat ík het lokaal moe verliet en dat de leerlingen een beetje achterover leunden’. Ik geloof dat het een frustratie is waar veel docenten zich in herkennen.
Deze zin bleef me niet bij omdat het herkenbare frustratie is. Deze zin bleef me bij omdat het haar niet gíng om die frustratie. Juist niet.
Caroline sprak haar frustratie niet uit als eindpunt of als resultaat van het huidige onderwijs of misschien zelfs de samenleving (want ‘zie hoe ver het gekomen is…’). Ze sprak hem uit als een constatering. Als een beginpunt voor een oplossing. Ze besloot naar zichzelf te kijken, naar wat zij kon doen. Kon zijzelf onderdeel zijn van de oplossing? En ze besloot iets te proberen.
Wat ze probeerde kan je horen in de podcast, die vind je onder dit blog, maar eigenlijk is dat voor mijn boodschap niet relevant. (Voor wie toch nieuwsgierig is: Caroline vond een manier om met studiewijzers haar onderwijs te differentiëren op een laagdrempelige en heel aantrekkelijk manier.) Maar zoals ik al schreef: eigenlijk gaat het niet om wat ze probeerde. Het gaat erom dát ze iets probeerde.
Ze deed geen grote of grootse onderwijsbeginselveranderende dingen. Nee, ze zette een klein stapje, maar daarmee kwam ze wel in beweging. En het bracht een golf van positieve bijvangst met zich mee. (Leerlingen werden actiever en toonden meer eigenaarschap. Terwijl, ondertussen, ook nog de intensiteit van het lesgeven afnam.)
Ik begrijp best dat niet iedere beweging evenveel succes heeft. Dus het is verstandig om na te denken welke eerste stap je zet, welke kant je op gaat. Maar géén stappen zetten, stilstaan, levert helemaal niets op. Of, nou ja, misschien wat extra frustratie, maar of je daar blijer van wordt…
De boodschap: probeer eens iets nieuws uit, bijvoorbeeld die werkwijze waar een collega enthousiast over vertelde; vraag eens of je bij een collega mee mag kijken in de les; verplicht jezelf eens om jouw energie en focus volledig te leggen bij wat wél goed lukt. Alles is goed.
Het is inspirerend om mensen te zien en te spreken die hebben besloten te stoppen met zich frustreren over dingen waar ze nauwelijks invloed op hebben. Te vaak leggen we ons moedeloos neer bij een situatie, winden we ons op of worden we zelfs cynisch. Terwijl de oplossing of het antwoord eigenlijk zo vreselijk simpel is. Caroline leerde mij dat er maar één echte oplossing is voor frustratie. Wil je dat er iets verandert, dóe dingen.
Dat betekent niet dat morgen alles anders en beter is, maar dan zijn we in ieder geval op weg!
De podcast met Caroline luister je hier:
