Als we enigszins meetbaar willen aantonen welke vaardigheden een goede docent moet hebben, of waar toe hij in ieder geval wordt opgeleid, komen we uit op zo’n drie elementen. Telt u even mee op de vingertoppen?
Eén: voldoende vakkennis bezitten. Twee: over de nodige didactische vaardigheden beschikken. En, drie, door een staaltje klassenmanagement een goed leerklimaat kunnen realiseren.
Ik geef toe, er is ruimte voor nuance in deze opsomming, maar dit was een vingertoppen-opsomming, die gáán over de grote lijnen.
Er is nog een element – wat we nog niet noemden. Misschien om dat er niet echt toe op te leiden is. Dat element is wat de docent meebrengt als persóón. Wat jíj meebrengt. En misschien is dit het element waar het eigenlijk echt om gaat.
Docenten horen bovenaan de maatschappelijke ladder. Zeker. Jullie leiden leerlingen op tot zelfstandige en kritische burgers.
Maar de docent die écht het verschil maakt, helpt klimmen op de persoonlijke ladder. Die van de leerling bedoel ik dan. En iedere docent maakt dát verschil. Ook jij.
Misschien gebeurt het je één of twee keer in je hele carrière voor de klas – dan nog is het spectaculair.
Het verschil maken náást wat je álle leerlingen biedt. Misschien ben jij de reden dat één leerling een extra stap zet op de persoonlijke ladder. Misschien inspireer je iemand om te klimmen. Of laat je zien dat er überhaupt te klimmen valt.
Op de lerarenopleiding zijn er geen lessen om te leren hoe je leerlingen ziet, maar precies daarmee kan je een leven veranderen.
Je wordt niet opgeleid tot verschilmaker. Dat kan ook niet.
Het is ook niet zo dat de ene docent een betere verschilmaker is dan de ander. Want misschien kan jij net die ene leerling, die zich door niemand lijkt te laten raken, raken.
Een van mijn grootste inspiratiebronnen is Tom Waits. Een zanger die volgens veel véél mensen, om het vriendelijk te verwoorden, niet instaat is om te zingen. Maar juist híj zingt rechtstreeks mijn hart in. Juist die stem zorgt dat ik meer wil weten, zorgt dat ik zelf wil gaan vertellen.
Dit bedoel ik met een verschilmaker. En die verschilmaker is niet alleen die ene docent bij wie het allemaal zo makkelijk lijkt te gaan en aan wiens lippen iedere leerling lijkt te hangen. Iedere docent is die verschilmaker. Juist door wat hij of jij meebrengt als persoon.
Misschien zijn alle onderwijsontwikkelingen er op gericht het onderwijs persoonlijker te maken – dichter bij de leerling, om zo dat raken enigszins af te dwingen. Dat zou kunnen, maar ontwikkeling vervangt de docent niet. En vervangt zeker niet wat een docent, jij, alleen kan.
Iemand zien.
Iets echt aanwakkeren.
Een leven veranderen – al zien we dat mogelijk pas achteraf.
Er wordt veel gesproken over dat docenten meer zouden moeten krijgen. Dan gaat het over salaris meestal, maar een verschilmaker zou sowieso meer moeten krijgen, een lintje bijvoorbeeld.
